پسته یک درختچه بومی ایرانی است که از خانواده بادام زمینی با دانه‌های خوراکی می باشد. این درختچه در نواحی خشک و در آب و هوای گرم یا معتدل پرورش می‌یابد. پسته به دلیل داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی برای مقابله با بیماری‌های قلبی و عروقی و انواع سرطان مفید بوده و دارای مقادیر زیادی اسیدهای چرب اشباع نشده و پتاسیم می باشد. در ادامه به بررسی و شناخت انواع پسته ایرانی (Types of Iranian pistachios) می پردازیم.
کشور ما در سال 2014 با صادر کردن بیش از 191 هزار تن از انواع پسته ایرانی به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده پسته در جهان شناخته شد. آمریکا و ترکیه نیز پس از ایران، به ترتیب دارای رتبه دوم و سوم در میان صادرکنندگان پسته جهان می‌باشند.
پسته به عنوان یکی از اجزای مهم آجیل و خشکبار ایرانی محسوب شده و دارای ارزش غذایی بسیار بالایی نیز می باشد. برخی از افراد معتقدند که بهترین و مرغوب‌ترین انواع پسته جهان متعلق به ایران است.
ازنظر گیاه‌شناسی تاکنون در کشور ما حدود 60 گونه پسته شناسایی‌شده است که تعدادی از آنها به‌صورت گسترده و تجاری و برخی دیگر به‌صورت پراکنده و محدود پرورش میابند. این پسته‌ها به دو گروه اصلی گرد و کشیده تقسیم می‌شوند. ازجمله بهترین و معروف‌ترین انواع پسته ایرانی می‌توان به پسته اکبری، پسته بادامی، پسته کله قوچی، پسته احمد آقایی، پسته فندقی، پسته خنجری دامغان و اوحدی اشاره کرد.
مهم‌ترین انواع پسته ایرانی که به‌منظور صادرات تولید می‌شوند شامل کله قوچی، پسته فندقی، احمد آقایی و پسته بادامی است که در ادامه این مطلب هر یک از آنها را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
یکی از مرغوب‌ترین انواع پسته ایرانی کله قوچی نام دارد. درشتی و فندقی شکل بودن این نوع پسته و همچنین طعم دلپذیری که دارد موجب محبوبیت و شهرت آن شده است. درختچه این نوع پسته نسبت به کمبود آب و مواد مغذی حساس است. برگ‌های درخت پسته کله قوچی مرکب از 5 برگچه‌ی کوچک می‌باشد که برگچه انتهایی در آن بزرگ‌تر از برگچه‌های جانبی است. این نوع گیاه زود گل است و به همین دلیل بیشتر در معرض خطر سرمازدگی و خسارات ناشی از تغییرات آب‌وهوایی قرار می‌گیرد.
درخت پسته کله قوچی دارای ثمر دهی خوبی می‌باشد و محصولات آن را در دهه دوم شهریورماه برداشت می‌کنند.
یکی دیگر از انواع پسته ایرانی که از شهرت و مرغوبیت زیادی برخوردار است پسته فندقی است. درخت این نوع پسته در مناطقی با آب و هوای خشک و گرم قابل پروش بوده و محصولات آن شکلی گرد و شبه به فندق دارد.
از دیگر انواع پسته ایرانی می‌توان به پسته بادامی اشاره کرد. این نوع پسته ظاهری شبه به بادام و رنگی کدر دارد و دارای شکلی ریز و خنجر مانند است. درخت پسته بادامی بسیار زود گل است و محصولات آن در نیمه اول مردادماه قابل‌برداشت می‌باشد. برگ‌های این درخت اکثراً 5 برگچه‌ای هستند و جز درختان زودرس قرار می‌گیرد.
پسته احمد آقایی جدیدترین پسته تجاری ایران می‌باشد. درخت این نوع پسته به دلیل ثمر دهی بالا و زمان کم به بار نشستن محصول در بین کشاورزان بسیار معروف و محبوب است. پسته احمد آقایی از پسته‌های پرطرفدار در بازارهای جهانی بوده و در بازار کشورهایی چون یونان، هند و… بسیار مشهور است.
همان‌طور که گفتیم ازنظر گیاه‌شناسی تاکنون بیش از 60 گونه مختلف پسته در کشور ما شناسایی‌شده است. نکته مهمی که در رابطه با شناخت پسته وجود دارد این است که شما نمی‌تواند تنها با دانستن یک یا دو مشخصه از یک نوع پسته آن را در میان انواع گونه‌های پسته تشخیص دهید. بااین‌حال شما می‌توانید با بررسی برخی از ویژگی‌های مهم انواع پسته ایرانی با اطمینان خاطر بیشتری خشکبار موردنظر خود را انتخاب نمایید. در ادامه برخی از این ویژگی‌ها را مرور می‌کنیم.
انواع پسته صادراتی ایران از گونه‌های اکبری، فندقی، احمد آقایی، کله قوچی و بادامی هستند که هرکدام به‌صورت مغز پسته یا پسته خندان به سراسر جهان صادر می‌شوند.
در پایان لازم است خاطر نشان کنم اغلب مردم خشکبار را با آجیل و ترکیبات آن اشتباه می‌گیرند. اگر می خواهید با خشکبار و تفاوت آن با آجیل آشنا شوید مقاله مرتبط به خشکبار را از دست ندهید.
مغز پسته ایرانی با طبع گرمی که دارد می‌تواند نیروی بالا و مواد مغذی مناسبی را به شما هدیه دهد که این جریان در بین عموم نیز شناخته شده است که پسته برای تقویت عمومی بدن الزامی است، این مغز خوشمزه در کنار ده ها خواص می‌تواند به عنوان یک ماده مولد خون و محرک نیروی های فعال در بدن عمل کند.
پسته ایرانی معمولا در سمت جنگل های انبوه شمال شرق ایران کشت می‌شود که تنها در کشور ما چیزی حدود 60 نوع مختلف پسته نر و ماده وجود دارد. در بین پسته های ایرانی گسترده ترین و معروف ترین آنها پسته فندقی و پسته کله قوچی است که در ادامه بطور دقیق تر به آنها میپردازیم.
ریشه درخت پسته‌ایرانی به شکل عمودی و محوری قرار گرفته و تا عمق بیشتر از دو متر در داخل خاک فرو می‌رود. ریشه درخت پسته چندان قدرتی در تولید ریشه های فرعی ندارد، در نتیجه نسبتا ضعیف است و با قطع انتهای ریشه ممکن است کل درخت خشک شود.
کاشت نهال پسته ایرانی با روش های زیر انجام می‌شود:
مغز این پسته به درشت و فندقی بودن شهرت دارد که جزء و محبوب ترین پسته های داخلی است. زمان برداشت این پسته از حدود دهه دوم شهریور شروع و جزء پسته های «زودگل» نیز محسوب می‌شود.
پسته ایرانی اوحدی نیز یکی از مهم ترین ارقام تجاری در زمینه پسته ایرانی است که با اکثر مناطق پسته کاری نیز سازگاری دارد، تا حدی که حدود 70 درصد از باغات پسته داخلی را در بر گرفته است. زمان برداشت این پسته از حدود دهه اول شهریور آغاز می‌شود.
این نوع پسته جزء پسته های صادراتی و پرطرفدار در کشور هایی نظیر یونان و هند است. رنگ این پسته مایل به سفید است و دارای مغزی قرمز رنگ می‌باشد. این مدل در دسته پسته های «متوسط گل» و «دیررس» قرار می‌گیرد.
محل پرورش پسته قزوینی را می‌توان از نامش حدس زد؛ این پسته با نام پسته کله بزی نیز شهرت دارد. همچنین از دیگر مواردی که این نوع پسته ایرانی به آن معروف است تعداد میوه های بالا در خوشه هایش است. این پسته در اواسط مرداد برداشت می‌شود و در دسته پسته های «زودرس» قرار می‌گیرد.
این پسته ایرانی را می‌توان به عنوان معروف ترین پسته منطقه دامغان دانست. پسته شاه پسند دارای شکلی بادامی است و برگ های درخت آن نیز به صورت مرکب 3 برگچه‌ای می‌باشند. پسته شاه پسند دامغان در دسته پسته های «دیرگل» و «متوسط رس» قرار می‌گیرد که در حدود دهه دوم شهریور فصل برداشت آن آغاز می‌شود.
